OD POCZĄTKÓW DO WIELKIEGO POŻARU

Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1013. Początek miastu dał gród posadowiony na stożkowatym wzgórzu w rozwidleniu Słupi, w pobliżu przeprawy przez rzekę na trakcie handlowym łączącym brzeg Bałtyku ze Wschodem. Niewielka osada otoczona była przez nieprzystępne bagna i trzęsawiska.

W XIII i XIV wieku Słupsk kilkakrotnie zmieniał przynależność państwową. Około 1236 roku wszedł w skład Pomorza Wschodniego (Gdańskiego). Prawa miejskie otrzymał 20 sierpnia 1265 roku z rąk księcia gdańskiego Świętopełka II. Akt ten zapoczątkował proces zasiedlania miasta przez niemieckich kolonistów. w W 1294 roku Słupsk znalazł się w granicach Polski. Pozostawał w nich do 1307 roku, kiedy przeszedł w ręce margrabiów brandenburskich. Przywilej praw miejskich został ponowiony 9 września 1310 roku przez margrabiego brandenburskiego Waldemara. Słupsk uzyskał samorząd miejski z władzą wójtowską i radą miejską, nadania ziemskie oraz odcinek rzeki Słupi długości 19 km: od grodu do ujścia, wraz z pięciometrowymi pasami ziemi na obu brzegach. Umożliwiło to prowadzenie gospodarki morskiej. W 1317 roku Słupsk przeszedł pod panowanie książąt zachodniopomorskich, a władcą Słupska został książę Warcisław IV. Wkrótce jednak, bo w 1329 roku, miasto wraz z całą ziemią oddano w zastaw zakonowi krzyżackiemu.

Władza zakonu była dla społeczeństwa ziemi słupskiej uciążliwa, więc kiedy nadszedł termin uregulowania długu, a książę Bogusław V nie zgromadził całej sumy, rycerstwo, mieszczaństwo i duchowieństwo zebrało potrzebną kwotę i wykupiło miasto z rąk krzyżackich. Tym samym w 1341 roku Słupsk ponownie wszedł w skład zachodniopomorskiego władztwa Gryfitów.

W 1368 roku miasto uzyskało od księcia Bogusława V przywilej menniczy, co oznaczało formalne wyodrębnienie się księstwa słupskiego. W 1382 roku przyjęte zostało do Hanzy. W ten sposób kupcy słupscy uzyskali przywileje w portach przynależne członkom związku oraz rozszerzenie zachodnich i północnych rynków. W 1454 w Słupsku urodził się Bogusław X Wielki, w 1459 zmarł książę Eryk Pomorski, ostatni z linii książąt pomorskich, po jego śmierci ziemia słupska weszła w skład Pomorza Zachodniego. Miasto było członkiem Hanzy i prowadziło przez port w Ustce dalekosiężny handel morski, rozwijało się rzemiosło m.in. obróbka bursztynu.

16 kwietnia 1477 roku miasto padło ofiarą wielkiego pożaru, który strawił je niemal całkowicie (ocalały jedynie cztery budowle). Ogień wybuchł w warsztatach tkaczy i w ciągu krótkiego czasu rozszerzył się na całe, zbudowane prawie wyłącznie z drewna miasto.

PRZEMIANY RELIGIJNE I WOJENNE W HISTORII SŁUPSKA

Do czasów reformacji mieszkańcy Słupska wyznawali katolicyzm – w mieście nie przetrwały tradycyjne wierzenia Pomorzan. W początkach XVI wieku doszło w mieście do zamieszek na tle społecznym i religijnym. Najostrzejszą formę przybrały one w latach 1524–1525. Większość mieszkańców miasta przyjęła wówczas luteranizm.

W XVII i XVIII miasta nie ominęły wojny. W 1630 roku podczas wojny trzydziestoletniej do Słupska wkroczyli Szwedzi. Miasto zostało obciążone kontrybucjami i kosztami zakwaterowania wojsk, a rabunki, epidemie i pożar pogłębiły jeszcze kryzys. W trakcie wojny, w 1637 roku, wygasła miejscowa dynastia Gryfitów. W 1653 miasto wraz ze wschodnią częścią księstwa w znalazło się w granicach państwa brandenbursko-pruskiego, przekształconego w 1701 roku w Królestwo Prus. Sytuacja miejskiej gospodarki po zakończeniu wyniszczającej wojny trzydziestoletniej i przybyciu francuskich hugenotów uległa znacznej poprawie.

Pod koniec XVIII w. miasto miało około 5 tysięcy mieszkańców.

BURZLIWE CZASY WOJNY, ODBUDOWY I ROZWOJU MIASTA

Ponowny kryzys i osłabienie miasta miały miejsce podczas wojny siedmioletniej oraz podczas wojen napoleońskich, które również nie oszczędziły miasta. W 1807 roku miasto, które było punktem oporu pruskiego przeciwko Napoleonowi, zostało zdobyte przez żołnierzy polskich pod dowództwem generała Michała Sokolnickiego.

W 1816 roku miasto stało się siedzibą powiatu słupskiego w rejencji koszalińskiej, a 1 kwietnia 1898 roku zostało wyłączone z powiatu i przekształcone w powiat grodzki.

W XIX wieku sytuacja miejskiej gospodarki uległa znacznej poprawie. Dobra koniunktura gospodarcza i dynamiczny rozwój Prus sprzyjały rozwojowi miasta. Rozbudowano przemysł. Mimo zdegradowania miasta do roli ośrodka administracyjnego powiatu, Słupsk był drugim co do wielkości ośrodkiem przemysłowym w regionie, zajmował również drugie miejsce pod względem liczby ludności. W latach 1869–1870 zbudowano w Słupsku pierwszą linię kolejową relacji Szczecin – Gdańsk. Rozwinęło się również budownictwo. W 1831 roku władze miejskie zrzekły się na rzecz państwa pruskiego wszelkich praw do portu w Ustce, dotąd stanowiącego własność miasta. Jedną z bardziej ambitnych operacji, mających na celu powiększenie użytecznego gospodarczo obszaru miasta, było przeprowadzone w latach 1847–1855 osuszenie rozległego bajora, leżącego na południowy zachód od najmłodszej z jego czterech bram. W 1851 roku powołano w mieście komisję do spraw nadania stałych i oficjalnych nazw jego ulicom oraz ponumerowania stojących przy nich budynków. Słupsk był jednym z większych ośrodków przemysłowych pruskiej prowincji Pomorze.

W 1901 roku oddano do użytku ratusz. W 1910 roku wyjechał na ulice miasta pierwszy tramwaj. Ważnym wydarzeniem w dziejach miasta była także wizyta cesarza Wilhelma II, który we wrześniu 1910 roku przybył na uroczystości 600-lecia nadania praw miejskich przez książąt brandenburskich. Niedługo po wizycie cesarza przy placu Stephana (dziś plac Zwycięstwa) stanął duży dom handlowy firmy „Gustav Zeeck”. Budynek istnieje do dziś, a wraz z nim wciąż działająca, drewniana winda.

Liczba mieszkańców w 1914 roku osiągnęła ponad 34 tysiące osób.

Działania I wojny światowej oszczędziły miastu zniszczeń. Już w początkach 1919 roku wznowiono funkcjonowanie komunikacji tramwajowej.

W listopadzie 1938, podczas „nocy kryształowej”, w Słupsku spalono miejscową synagogę, budowlę zaprojektowaną przez architekta Eduarda Kocha, od 1902 roku stojącą przy dzisiejszej ulicy M. Niedziałkowskiego.

OD ZNISZCZEŃ, PRZEZ ODBUDOWĘ, PO NOWOCZESNE PROJEKTY REWITALIZACYJNE

Wybuch wojny w 1939 roku zahamował rozwój miasta. Podczas wojny do miasta sprowadzano robotników przymusowych z krajów okupowanych, m.in. do założonego tu obozu pracy, a od 26 sierpnia 1944 roku także filii obozu koncentracyjnego , do którego skierowano 382 mężczyzn i 239 kobiet, głównie Żydów z Łotwy, Czechosłowacji, Węgier, Austrii, Polski oraz Niemiec. Niemcy utworzyli w mieście dziewięć podobozów pracy przymusowej obozu jenieckiego Stalag II B.

W nocy z 7 na 8 marca niemieckie wojska opuściły Słupsk z uwagi na groźbę odcięcia. 8 marca do miasta wkroczyła Armia Czerwona. Miasto zostało zajęte bez walk, jednak towarzyszył temu wielki pożar. W efekcie zniszczeniu uległa znaczna część najstarszej, zabytkowej dzielnicy miasta. Niektóre budynki ze zgliszcz odbudowywano dopiero w latach 60. XX wieku, jak np. kościół św. Mikołaja (dzisiejsza biblioteka).

Zajęcie miasta przez wojska Armii Czerwonej wspieranej przez wojsko polskie 9 marca 1945 oznaczało rozpoczęcie nowego rozdziału w historii miasta. Wysiedlanie ludności niemieckiej przebiegało równomierne do zasiedlania miasta przybyszami, głównie z kresów wschodnich oraz odbudowy i rozwoju miejskiej infrastruktury. 7 maja 1946 roku wprowadzono nazwę miasta Słupsk zastępując poprzednią nazwę niemiecką Stolp. Przekazany pod kontrolę władz polskich Słupsk od 1946 roku znajdował się w granicach województwa szczecińskiego. W 1950 roku Słupsk i powiat słupski znalazły się w granicach nowo powstałego województwa koszalińskiego. W mieście powstała Wyższa Szkoła Pedagogiczna, rozwinął się przemysł drzewny i meblowy, uruchomiono fabrykę obuwia „Alka”, wytwórnię sprzętu okrętowego, fabrykę maszyn rolniczych, zakłady naprawcze autobusów, zakłady przemysłu cukierniczego, mleczarnię i zakłady przetwórstwa ziemniaczanego.

W 1975 roku Słupsk stał się stolicą województwa. Status miasta wojewódzkiego utracił 31 grudnia 1998 roku w wyniku reformy administracyjnej, aby następnego dnia stać się częścią nowego województwa pomorskiego.

W 1985 roku uruchomiono w Słupsku komunikację trolejbusową, która funkcjonowała w Słupsku przez 14 lat. W 1990 roku liczba mieszkańców Słupska po raz pierwszy sięgnęła 100 tysięcy, ale w kolejnych dekadach zmniejszała się w wyniku migracji do większych ośrodków oraz rozwoju gmin ościennych.

W drugiej i trzeciej dekadzie XXI wieku miasto realizuje wiele projektów rewitalizacji obejmujących m.in. Trakt Królewski, Bulwary nad Słupią, czy Stary Rynek. Remontowane są stare kamienice, podwórka, miejsca rekreacji, odtwarzana jest zieleń i skwery. Powstaje nowy dworzec autobusowy i kolejowy.

Zdjęcia pochodzą ze strony internetowej http://fotopolska.eu oraz z profilu https://www.facebook.com/RewitalizacjaSlupsk