To dawna rezydencja książęcego rodu Gryfitów. Zbudowany na początku XVI wieku w stylu gotyckim przez księcia Bogusława X. Wcześniej budowy okazałej rezydencji sprzeciwiali się mieszczanie. Ale władza książęca Bogusława X wzmocniła się na tyle, że miasto musiało ustąpić, na rzecz wybudowania w Słupsku nowego zamku. Jako datę powstania zamku przyjmuje się rok 1507. Wzniesiono go na dawnym dziedzińcu młyńskim. Jego północną ścianę stanowił biegnący tu mur miejski i w ten sposób wtapiał się w jeden system obronny miasta. Pełnił jednak głównie funkcję mieszkalną. Była to dwukondygnacyjna, murowana budowla na rzucie prostokąta z przyległą do fasady głównej wieżą.

Zasadniczej przebudowie uległ zamek w latach 80-tych XVI stulecia za czasów panowania księcia Jana Fryderyka. Przez dwa kolejne lata skromna, gotycka budowla Bogusława X przekształciła się w nowożytną rezydencję książęcą. Był to trzykondygnacyjny budynek, podpiwniczony, na rzucie prostokątnym poprzedniej budowli. Do elewacji frontowej od strony północnej przylegała w środku wieża mieszcząca wejście do zamku i kręcone wokół filaru schody z wejściami na poszczególne kondygnacje. Z boku wieży, po wschodniej stronie, znajdowała się niewielka loggia. Gładkie ściany, wschodnią i zachodnią, urozmaiciły wykusze, a ścianę południową niewielkie ryzality. Naroża budowli były boniowane. Przestronne, często sklepione wnętrza były oświetlone szerokimi, dużymi oknami. Całość pokrywał dach czterospadowy, na którego dachówkę sprowadzono ze Sławna.

Ziemia Słupska należała do książąt zachodniopomorskich do 1637 roku, gdy zmarł ostatni z Gryfitów Bogusław XIV. Zamek jednak należał do potomków Gryfitów do śmierci Ernesta Bogusława von Croy w roku 1684.

Po tym roku dobra książęce wywieziono do Berlina, a sam budynek mocno podupadł. Opuszczony i ogołocony zamek zaczął pełnić rolę magazynów wojskowych, początkowo zboża, później broni. W początku XIX wieku zamek uległ znacznym przeróbkom. Po uderzeniu pioruna w 1815 r. częściowo rozebrano wieżę, nadbudowano czwartą, niską kondygnację, zamurowano duże okna tworząc w ich miejscu znacznie mniejsze. Wnętrze całkowicie przekształcono wyburzając ściany i sklepienia tworząc kondygnacje wsparte na drewnianych filarach. W 1821 roku całość przykryto ciężkim, dwuspadowym dachem.

W XX wieku całkowicie przebudowany i zdewastowany zamek nadal pełnił funkcję magazynów, tuż przed wojną przechowywano tu m.in. dekoracje teatralne. Po wojnie przez jakiś czas mieściła się tu wytwórnia lin i siatek.

Przełom w dziejach zamku przyniósł rok 1951, kiedy to przystąpiono do prac zabezpieczających, które poprzedziły zasadniczą odbudowę. Odbudowa prowadzona w latach 1958-65 przez gdański oddział Pracowni Konserwacji Zabytków miała na celu przywrócenie wyglądu zamku z czasów renesansowej przebudowy i przystosowania do pełnienia nowej funkcji – siedziby muzeum. Od 1965 roku zamek stanowi siedzibę Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.

Przez ostatnie dziesięciolecia XVI wieku dziedziniec zamkowy został zabudowany. Między zamkiem i młynem, wzdłuż rzeki powstał zespół budynków gospodarczych składający się m.in. z piekarni, stajni i kuchni. Były to budynki o konstrukcji ryglowej. Od śmierci Jana Fryderyka w 1600 roku zamek stał się wdowią siedzibą księżnej Erdmuty. Jej zawdzięczamy odbudowę podominikańskiego kościoła i założenia na wykupionej od mieszczan ziemi otaczającej zamek ogrodu, do którego prowadziła furta przy rzece i ścieżka na wałach miejskich.

Kolejną mieszkanką słupskiego zamku była księżna Anna de Croy, ostatnia z rodu Gryfitów. Lata jej życia przypadły w tragicznym okresie księstwa pomorskiego – wojna 30-letnia, śmierć ostatniego panującego księcia Bogusława XIV, najazdy wojsk i zniszczenia, a ostatecznie podział Pomorza Zachodniego pomiędzy Brandenburgię i Szwecję. Tutaj, ze słupskiego zamku czyniła intensywne starania o zapewnienie bytu i karierę polityczną syna księcia Ernesta Bogusława. Zmarła w 1660 roku, a jej zwłoki spoczęły w pięknie zdobionym sarkofagu cynowym w podziemnej krypcie sąsiedniego kościoła podominikańskiego. Sarkofagi książęce znajdują się obecnie w jednej z sal Muzeum Pomorza Środkowego.

Z wykazu sporządzonego w 1682 roku przez kapitana von Podewilsa dowiadujemy się, że w skład zespołu zamkowego wchodziło w tym czasie siedem budynków; (budynek główny, budynek kuchenny, masztarnia, kryte przejście do kościoła, „nowy pokój” przy bramie, budynek kancelarii, nowy dom). Odrębnie wymienia się ponadto aptekę i budynek mieszkalny wybudowany przez sekretarza Martina Holtze. W głównym budynku zamkowym spis wylicza 4 duże sale, sklepioną salę rycerską na II piętrze i aż 89 różnego rodzaju pomieszczeń. Wśród nich wyróżniała się komnata księżnej z kominkiem z czarnego i czerwonego marmuru, biało-czarną marmurową posadzką i ścianami obitymi białym atłasem ozdobionym czarnymi figurami. Na słupskim zamku znajdowały się bogate zbiory dzieł sztuki – gobeliny, obrazy, wyroby rzemiosła artystycznego, a w tym cenne pamiątki po Gryfitach i księgozbiór. W roku 1731 na rozkaz Fryderyka Wilhelma I zachowane wyposażenie zamku w tym portrety książęce m.in. Bogusława X i jego żony Anny, arrasy, kurdybany i tkaniny obiciowe zostały wywiezione do Berlina i częściowo sprzedane na aukcji.

Opuszczony i ogołocony zamek zaczął pełnić rolę magazynów wojskowych, początkowo zboża, później broni. W początku XIX wieku zamek uległ znacznym przeróbkom. Po uderzeniu pioruna w 1815 r. częściowo rozebrano wieżę, nadbudowano czwartą, niską kondygnację, zamurowano duże okna tworząc w ich miejscu znacznie mniejsze. Wnętrze całkowicie przekształcono wyburzając ściany i sklepienia tworząc kondygnacje wsparte na drewnianych filarach. W 1821 roku całość przykryto ciężkim, dwuspadowym dachem.

W XX wieku całkowicie przebudowany i zdewastowany zamek nadal pełnił funkcję magazynów, tuż przed wojną przechowywano tu m.in. dekoracje teatralne. Po wojnie przez jakiś czas mieściła się tu wytwórnia lin i siatek.

Przełom w dziejach zamku przyniósł rok 1951, kiedy to przystąpiono do prac zabezpieczających, które poprzedziły zasadniczą odbudowę. Odbudowa prowadzona w latach 1958-65 przez gdański oddział Pracowni Konserwacji Zabytków miała na celu przywrócenie wyglądu zamku z czasów renesansowej przebudowy i przystosowania do pełnienia nowej funkcji – siedziby muzeum.

Zamek od chwili zakończenia odbudowy w 1965 roku jest siedzibą Muzeum Pomorza Środkowego.

źródło: Cykl broszur wydanych przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, autorstwa Stanisława Szpilewskiego; „Zamek Książąt Pomorskich” oraz karty zabytku będącej w dyspozycji Miejskiego Konserwatora Zabytków.